GPS voor wandelen, fietsen en geocaching

Je vindt wandelen, fietsen en/of geocachen leuk maar verdwalen vindt je maar niets. Kaartlezen heb je altijd al gedaan maar die vond je vaak onhandig groot. Daarom zal je een draagbare gps ontvanger prettig vinden. Bij geocachen is de gps zelfs noodzakelijk. Als je gps wil kopen, zal je mogelijk door de bomen het bos niet meer zien. Wij scheppen in die chaos orde en dan blijkt het simpel te zijn.

Maandenlang hebben we het internet afgestruind en forums doorgespit, vooral van wandelaars en fietsers met gps (en geocachers). Na die oriëntatie periode was het ons duidelijk.

De markt van draagbare gps ontvangers kent maar twee echte spelers: Garmin en Magellan. En eigenlijk speelt Magellan zelfs geen rol van betekenis in Europa en heeft hier zelfs grote nadelen.

Als je gps ontvanger wil kopen stel dan je zelfs de belangrijkste vraag: waarvoor koop ik een gps ontvanger?

• Moet hij alleen zorgen dat je niet verdwaald en je altijd de weg terug kan wijzen (vergelijkbaar met een broodkruimelspoor van klein duimpje) en vindt je een kaart tonen op het scherm niet zo belangrijk dat je daarmee veel geld kan besparen?
• Wil je een gps die zeer gedetailleerde (staf) kaarten op het scherm toont en precies aangeeft waar je precies loopt of fietst?

De eerste is een gps die vertelt waar je staat en waar je stond. Hij laat met een "broodkruimelspoor" zien hoe je van het vertrekpunt naar je huidige positie bent gekomen. Maar let op, dit model heeft geen kaart en kan dit ook nooit tonen. Het scherm laat alleen maar het broodkruimelspoor, je vertrekpunt en je huidige positie zien plus een aantal niet verder te behandelen zaken zoals een kompas, gemiddelde snelheid, hoogte etc. Juist door deze beperking is dit type gps erg goedkoop en doet precies wat je wilde: zorgen dat je altijd de weg terugvindt, zelfs zonder kaart.

De tweede gps uitvoering kán een kaart weergeven. Maar die zit er standaard meestal niet in. Ja, een kaartje met een een paar steden steden in Nederland en een paar autowegen. Daar heb je dus niets aan. Bij dit type gps moet je nog eens diep in je buidel tasten om een kaart (of kaarten) te kopen!

Kaarten heb je in twee smaken, die elkaar goed aanvullen: wegenkaarten die je kan gebruiken voor navigatiedoeleinden (vergelijkbaar met een tom-tom) maar deze beperkt zich tot de "normale" wegen in dorpen en steden. Paden in het bos en heide zijn bijvoorbeeld afwezig. Topografische kaarten laten alle normale wegen plus fiets- en wandelpaden zien die er zijn, zelfs de allerkleinste. Het is feitelijk een kopie van een topografische kaart, dus je kan ieder huis, boerderij en schuur zien.

De kopers van een gps "met kaart mogelijkheid" zullen doorgaans een topografische kaart kopen, voor de openbare weg is een tom-tom veel goedkoper, en handiger. Zo heeft een tom-tom een veel groter scherm, zit de kaart reeds in het apparaat en kan hij ook nog eens met je praten. De draagbare gps'en zijn geschikt voor de bossen. Daar deelt de gps de stilte van het bos...

Wat zijn de bekende merken?

Garmin en Magellan. Magellan is sterk op de Verenigde Staten georiënteerd. Je zal dus geen (topografische) kaarten vinden van Nederland, België, Frankrijk e.d.

Garmin is veruit "de" meest gekochte handheld gps in Europa. Het aanschaffen van een Garmin zal je dus alleen maar voordelen opleveren. Dat begint al met het zonder poespas kunnen downloaden van wandel/fietsroutes van sites. Doe je zelf een plezier, koop een Garmin.

Waarom zou je dit kopen?

• Je wilt niet verdwalen.
• Je wilt een route lopen/wandelen die anderen via het internet klaar hebben gezet en je kan downloaden.
• Je wilt tijdens het wandelen of fietsten zonder vrees voor verdwalen alternatieve routes nemen.
• Je wilt geocachen.

Waarom zou je dit niet kopen?

• Behoorlijk prijzig.
• Klein scherm dus weinig overzicht op kaart.
• Kan kapot gaan, een kaart niet.

Wat zijn de meest opvallende verschillen?

• Ontvangstgevoeligheid (allerbelangrijkste!).
• Wel of geen kaart op scherm.
• Wel of geen uitbreidbaar geheugen.
• Geschikt voor normale oplaadbare batterijen (=voordeel) i.p.v. speciale oplaadbare accu die soms niet verwisselbaar is (nadeel).

Welke vragen heb je?

• Welk type gps zal ik kopen?
• Wat heb ik aan een gps zonder weergave van een kaart?
• Wat heb ik aan een gps met (mogelijke) kaartweergave?
• Waarom zou ik geen tom-tom kopen?
• Wat is het verschil tussen een wegenkaart en topografische kaart?
• Heb ik in het bos, onder de bomen ook gps ontvangst?
• Heeft een gps ook een kompas?
• Kan ik de gps op mijn fiets monteren?
• Wat is een track, waypoint en route?
• Wat is een POI?

Welk type gps wil je kopen?

Je hebt keuze uit twee typen.

• GPS zonder weergave van een kaart (het "waar sta ik en waar stond ik" type met kruimelspoor).
• GPS met (mogelijke) weergave van een (topografische) kaart.

Wat heb je aan een gps zonder weergave van een kaart?

Je vraagt je wellicht af, wat heb ik aan een gps ontvanger zonder kaart op het scherm? Als je echter het prijsverschil ziet tussen een model met en zonder kaart, zet je dat nog eens goed aan het nadenken.

Een gps zonder kaart kan mogelijk een uitstekende gps zijn. Als je zo'n een gps koopt is dat een soort "niet verdwaal verzekering". Je kan ook van te voren een route invoeren, of een leuke wandeling / fietsroute van het web downloaden. Je zal, zodra je een gps als deze hebt, dit als een bevrijding ervaren. Geen gestress vanwege het mogelijk verdwalen. Ben je avontuurlijk en wil je een weg inslaan om te kijken waar die naar toe lijdt, dan maak je met een gps geen zorgen meer. Verdwalen is uitgesloten. Je zal het heerlijk vinden om tijdens wandelen of tijdens het fietsen eens alternatieve routes te kunnen nemen. Want verdwalen is nu niet meer mogelijk (lees wel de tips helemaal onderaan).

Met deze gps (maar ook die met een kaartweergave) kan je een "track" laten opslaan. Periodiek (om de paar seconden of om de zoveel meter) slaat de gps op waar je was en op welk tijdstip. Dat kan de gps ook op zijn scherm weergeven als een broodkruimelspoor (ja, net als klein duimpje). Het is gebruikelijk dat je bij de start van de tocht een "waypoint" invoert waarmee je aangeeft "hier start ik" (of zoals je dat later ervaart: hier stond ik). Dat wordt meteen met een (selecteerbare) markering op het display weergegeven. Bijvoorbeeld een "auto" of "huis" symbool. Je zet de track aan en gaat lekker zwerven.

Met dit type gps moet je op de helft van je "vrije" wandeling of fietstocht een beslissing nemen: of je volgt het broodkruimelspoor terug, met de zogenaamde "track-back" functie, door stomweg "het broodkruimelspoor op je scherm terug volgen" of je verzint een eigen route terug waarbij je de markering die je in het begin hebt gemaakt "hier stond ik" in de gaten houdt en je via de beschikbare paden de richting het vertrekpunt gaat. Omdat je geen kaart hebt zou dat best wel eens met een omzwerving zijn. Want je weet niet wat de snelste route is, je ziet immers geen paden/wegen. Maar verdwalen? Onmogelijk!

Terwijl je aan het wandelen of fietsen slaat de gps jouw "track" op en kan je thuis uploaden naar je computer en dit zelfs op een kaart projecteren (zoals in OziExplorer of Mapsource) of ter beschikking stellen van andere wandelaars/fietsers via het internet. Deze basis gps heeft heel veel "gadgets" maar de meest serieuze is het kunnen vaststellen van je "positie" in de verschillende coördinatenstelsel zoals (de meest gangbare) WGS84, bijvoorbeeld: N52o 05.351' E4o 31.972'.

Natuurlijk kan je ook zo'n coördinaat invoeren als je naar een bepaald punt wilt gaan. Let wel, wegen kent dit model niet, dus als je een coördinaat invoert en daar naar navigeert wordt dit aangegeven met een rechte lijn tussen waar je nu bent en de bestemming! Het enige war je voor moet zorgen dat de afstand tussen twee punten (en dus de lijn) steeds korter wordt. Naarmate je dichterbij je bestemming komt zoom je steeds meer in. Op die manier kan je rustig bijvoorbeeld een vakantiebestemming in Frankrijk in je auto vinden als je een beetje gevoel hebt voor navigeren en met een kaart naast je voor de "grote lijnen".

Garmin modellen van het type "gps zonder kaart"

• Garmin Etrex 10 heeft een zwart/wit scherm.
• Garmin Etrax 20 heeft een kleurenscherm.
• Garmin Etrax 30 kleurenscherm, barometrische hoogtemeter en 3-assen kompas.
• Garmin Dakota 10 (heeft standaard alleen een "wereldkaart" (waar je niets aan hebt), je kan eventueel kaarten toevoegen.
• Garmin Dakota 20; als de Dakota 10 maar met barometrische hoogtemeter.
• Garmin GPSmap 64 (standaard heeft deze geen kaart en werkt dus als een "waar sta ik en waar stond ik gps").

Wat is het voordeel van een gps met (mogelijke) kaartweergave?

Draagbare gps ontvangers met mogelijkheid tot kaartweergave zijn erg prettig tijdens wandelen, fietsen en geocachen. Als je een kaart hebt gekocht kan je de wegen zien waar je loopt maar vooral, waar je óók kan lopen. Pas als je zo'n gps met kaart hebt weet je pas het "rondzwerven" tijdens het wandelen/fietsen te waarderen. Op de gps krijg je een stukje van een elektronische kaart te zien. Standaard laat hij zien waar je bent en terwijl je loopt of fiets beweegt de kaart met je mee.

Je kan ook op het scherm een ander deel van de kaart weergeven, door middel van de pijltjestoetsen. joystick of vegen op het aanraakscherm (afhankelijk van model). Dat is handig om een keuze te maken waar je naar toe wilt. Over de kaart heen bewegen gaat overigens niet supersnel, zelfs niet bij de duurste modellen. Soms zelfs hinderlijk langzaam, dat zou je niet verwachten. Het verminderen van detailinformatie helpt dan (dat is instelbaar), maar het blijft traag.

Vanwege het kleine display, de gps moet immers draagbaar zijn, is de hoeveelheid "kaart ruimte" (niet het detail van de kaart!) erg beperkt. Je kan natuurlijk wel in en uitzoomen maar het grote overzicht zoals je dat gewend bent met een kaart heb je niet zo goed. Dat vereist behoorlijke ervaring. De kopers van dit soort draagbare gps ontvangers zullen doorgaans topografische kaarten voor deze gps aanschaffen.

Die kaarten lijken heel duur, je betaal meer dan honderd euro voor een topografische kaart van Nederland. Het verschil is echter dat je normaal gespoken een papieren topografische kaart van een bepaald gebied koopt en dat is je betaald dan rond tien euro voor zo'n kaart. Nederland bestaat uit tientallen kaarten. Dus als je heel Nederland wilt hebben kost dit heel veel geld.

De topografische kaart die je voor de Garmin aanschaft beslaat heel Nederland, België en Luxemburg. Als je het zo bekijkt is het weer goedkoop.

Wat is het verschil tussen een topografische en een wegenkaart?

Topografische kaarten

Topografische kaarten kosten zo'n tachtig euro per kaart. Voor Nederland is dit één kaart. Voor Frankrijk zijn dit er negen en kosten zestig euro per stuk. Als je heel Frankrijk wil hebben is dit dus 9x60 euro, kassa! Niet voor ieder land is een topokaart beschikbaar, maar wel voor veel Europese landen. Controleer dit eerst voor je een gps koopt. De topokaarten zijn van goede kwaliteit en bieden echte stafkaartenkwaliteit. Een huis, stal of klein stroompje staat er dus op inclusief hoogtelijnen. Let op: topografische kaarten missen routeringsinformatie. Je kan dus niet aangeven: navigeer mij via de straten naar een bepaalde bestemming vergelijkbaar met een tom-tom. Als je de gps opdracht geeft om je te navigeren naar een bepaalde plaats, is een rechte lijn tussen waar je staat en waar je naar toe moet de enige aanwijzing!

Wegenkaarten

Naast de topografische kaarten zijn ook wegenkaarten beschikbaar. Die kan je, als je genoeg geheugen hebt in je gps, we praten dan snel over 1 GB, tegelijkertijd beschikbaar hebben. Tijdens het navigeren zal je namelijk één kaart (van de vele die je mogelijk hebt) zichtbaar maken. Je kan topo en wegenkaarten tegelijkertijd uploaden in je gps. Wegenkaarten hebben het voordeel dat je kan navigeren vergelijkbaar met een tom-tom. Maar hebben als nadeel dat fietspaden in bossen laat staan wandelpaden getoond worden. Je kan stellen: gebruik je de portable gps op de normale wegen waar ook auto's kunnen rijden, koop dan een wegenkaart, zoals Garmin Navigator NT.

Garmin modellen met kaartweergave voor wandelaar of fietser

• Garmin Dakota 10
• Garmin Dakota 20 als de Dakota 10 maar dan met barometrische hoogtemeter.
• Garmin Oregon 600
• Garmin Oregon 600t (met topografische kaart van Europa, die zeer bruikbaar is, maar mist hier en daar wel wat detail vooral soms een wandel- of fietspad)
• Garmin Oregon 650, als 600 maar dan met barometrische hoogtemeter.
• Garmin Oregon 650t, als 600t maar dan met barometrische hoogtemeter.
• Garmin GPSmap 64.
• Garmin Cyclo 310 Benelux, Cyclo 315 West Europa, Cyclo 315 HC, Cyclo 505, Cyclo 505 HC

Waarom zou je geen tom-tom kopen?

Een tom-tom of vergelijkbaar apparaat is perfect voor in de auto/motor. Maar een tom tom heeft geen wandel of fietskaarten, je kan hem niet makkelijk vasthouden, je kan vrijwel geen route plannen, je kan geen waypoints invoeren, je kan geen route op basis van waypoints maken, hij kan geen track opslaan (waardoor je niet kan teruglopen met trackback als je verdwaald bent), de batterij is snel op. Kortom, in de auto straalt deze navigator, tijdens wandelen of fietsen heb je hier weinig tot niets aan.

Heb je in het bos, onder de bomen ook gps ontvangst?

Een gps signaal, wat door satellieten op 40.000 km afstand wordt uitgezonden is een heel zwak signaal voordat hij bij de gps ontvanger aankomt. Loop of rij je onder de bomen dan wordt dit gps signaal nog eens extra verzwakt. Veel gps ontvangers haken dan af. Je hebt dan geen ontvangst meer. Je moet dan eerst naar een open stuk in het bos gaan en dan weet je weer waar je bent of waar je naar toe moet, vervelend.

Is een gps ook een kompas?

Ja en Nee.

Ja, zolang je beweegt kan de gps berekenen welke kant je oploopt en geeft dat aan met een richting op het kompas. Sta je stil dan is die kompas informatie weg. De duurdere gps ontvangers hebben een extra elektronisch kompas. Die werkt ook bij stilstand.

Kan je de gps op je fiets monteren?

Ja, van dit soort gps ontvangers is een fietsmontering beschikbaar. Maar, onze ervaring, en van vele andere is: daar kunnen ze toch niet goed tegen. Je leest in de gps fora te veel verhalen die we kunnen bevestigen; dat de gps na een tijd toch de geest geeft. Bij Garmin zijn ook gps ontvangers beschikbaar die specifiek gericht zijn op de fiets. Dat is de Garmin Cyclo serie maar daar hebben we geen ervaring mee.

Wat is een track, waypoint en route?

Track

Een Track is een serie "punten" feitelijk coördinaten, die met elkaar een logisch geheel vormen. Zodra je gaat wandelen en je zet op je gps "track on" zal hij om de zoveel meter of zoveel seconden een positie opslaan met datum en tijdinformatie erbij. In de meeste draagbare gps ontvangers kunnen 10.000 trackpunten opgeslagen worden. Als je een route loopt van een uur zijn dat er al honderden.

Waypoint

Een waypoint is één bepaald coördinaat met een specifieke naam. Dit kan je van te voren invoeren. Bijvoorbeeld een pannenkoekenhuis. Je kan dan lopen/fietsen naar dat waypoint. Als je een bepaalde wandeling of fietstocht wilt gaan maken kan je van te voren een aantal waypoints in je gps invoeren. Dat zijn meestal belangrijke punten onderweg. Bijvoorbeeld een kruising. Vanaf dat punt kan je gaan oriënteren op een volgende waypoint. En zo zou je van de ene naar de andere waypoint kunnen gaan. Ieder waypoint moet je een naam geven.

In de meeste modellen kan je 500 waypoints opslaan. Je kan dus een aantal waypoints van te voren in je gps zetten waarmee je een route kan vormen. Maar... de waypoints hebben geen relatie met elkaar. Het zijn losstaande "markeringspunten". Door ze een nummer te geven kan jij de volgorde logica begrijpen en snap je dat het samen een route vormt. Maar een route is iets anders. Realiseer je ook dat je de gps steeds een opdracht moet geven: navigeer naar waypoint "naam waypoint" en dat waypoint moet je dan uit een (grote) lijst van 500 stuks zoeken.

De waypoints zijn ook meteen zichtbaar op je display. Je hoeft dus niet steeds een volgend waypoint als navigatie op te geven, je kan ze ook zien, en dan wandel/fiets je van waypoint naar waypoint. Maar nogmaals: jij begrijpt de logica tussen de punten, de gps weet daar niets van.

Route

In een draagbare gps kan je een aantal, meestal 20 routes opslaan. Een route heeft een naam. Als je een route invoert vraagt de gps de volgorde van, reeds eerder opgeslagen waypoints. Zodra je daar mee klaar bent (en dat kan je natuurlijk thuis doen, maar ook onderweg) geef je de gps opdracht om een bepaalde route te volgen. Op dat moment wijst hij je de richting van de eerste waypoint van je route. Daar aangekomen zegt hij, gefeliciteerd dat je zover bent gekomen, nu op naar het volgende waypoint, etc. Daar zit ook wel een nadeeltje aan. Als je een deel van de route afsnijd en dus een waypoint bewust (of onbewust) hebt overgeslagen is de gps niet zo slim om te weten dat je doorgaat naar het volgende waypoint en blijft de gps je de hele tijd wijzen (want spreken doen de draagbare gps ontvangers gelukkig niet, stel je eens voor in het bos, "ga hier naar rechts...") naar dat ene overgeslagen waypoint. Dat kan je allemaal wel aanpassen maar daar moet je moeite voor doen.

Omzetten van track naar waypoint naar route

Als je een track hebt gedownload van het internet, of zelf een track hebt gemaakt tijdens het wandelen/fietsen kan je met software de track, die bestaat uit honderden tot duizenden punten, omzetten in waypoints. Voor een wandeling van een uur zijn dat er maar een tien-twintigtal. Vervolgens kan je een route maken die bestaat uit een volgorde van de zojuist gemaakte waypoints.

Wat is een POI?

Een Point of Interest is een interessante plaats of nuttige plaats. In je gps kunnen POI's zijn opgeslagen. Dit is vooral van toepassing bij gps ontvangers met kaartweergave. Je staat ergens en denkt, waar is de politie, benzinepomp, een Mcdonalds restaurant etc. Je kan op verschillende manieren naar deze POI's zoeken en de weg laten wijzen. Erg handig, heel erg handig. Deze POI kunnen ook op je display worden weergegeven met kleine symbolen.

Gouden tips?

• Neem altijd reserve batterijen mee! Je zal op dat moment nog aan ons denken als het zover is. We weten het zeker!
• Neem altijd een, (eventueel minder) gedetailleerde kaart en kompas mee. Als de gps het niet meer doet is het lastig navigeren om bossen en bergen. Want ooit zal het moment aanbreken dat de gps kapot is en dat is altijd als je midden in een bos staat of het eerste beste dorpje tien kilometer ver weg is.
• Mocht je twijfelen tussen een Dakota of de Oregon weet dan dat het belangrijkste verschil tussen de Dakota en de Oregon de schermresolutie is. De Dakota heet een resolutie van 160x240 pixels en heeft een scherm van 2,6 inch, de Oregon heeft een resolutie van 240x400 pixels en een schermdiameter van 3 inch. Dus de schermresolutie, een betere detaillering, is dus een grote pre bij de Oregon alleen zal je wat vaker de batterijen moeten verwisselen. Beide modellen zijn, vanwege het gebruik van de AA batterijen vrij dik. Dat geldt natuurlijk niet alleen voor deze modellen maar voor alle modellen die werken op twee AA batterijen. Daar staat weer tegenover dat je met twee AA batterijen in je zak weer uren lang van je GPS kan genieten.