Wat is net even anders of opvallend in Linux?

linux mint logo
Linux Mint logo

Nadat we overgeschakeld zijn van Windows naar Linux Mint hebben we bijgehouden wat ons opviel, waar we tegen aangelopen zijn en wat we opvallend vonden. Onze ervaringen daarmee kan je in dit artikel lezen.

Onderstaande onderwerpen zijn, naar onze mening, de meest in het oog springende zaken waar wij tegen aan gelopen zijn en wat handig is te weten voor een beginnende Linux gebruiker. Deze lijst is natuurlijk nooit compleet maar we denken dat je er zeker wat aan hebt.

We hebben (tot nu toe) alleen ervaring met Linux Mint Cinnamon. Als we hieronder "Linux" schrijven dat bedoelen we doorgaans Linux Mint Cinnamon.

Wat houdt de term TODO: in de tekst in? Bij sommige onderwerpen doorgronden we nog niet alles en moet de tekst aangepast worden als we het wel doorgronden. In dat geval staat er voor ons de reminder TODO: bij (en weet je dat er nog meer te weten valt dan wij opgeschreven hebben).

Welke Linux distributie moet je kiezen?

Dat is een persoonlijke keuze, maar als je overschakelt van Windows naar Linux lijkt ons Linux Mint Cinnamon een goede keuze.

Hoe kan je Linux "uitproberen" zonder dat dit gevolgen heeft voor je Windows installatie?

Met een live cd of live-usb stick. Dat hebben we hier beschreven en hier hoe je hem kan maken.

Op welke manier kan je het best Linux installeren?

We hebben onze gedachte hierover in dit artikel beschreven.

Waarom wordt bij Linux de schijf ingedeeld in partities?

We weten nog niet het naadje van de kous en zijn nog niet een in staat een volledig antwoord te geven, maar hieronder tref je onze huidige inzichten.

Het gebruik van partities stamt uit een tijd dat delen van het filesysteem verdeeld werd over meerdere schijven. De reden dat men niet één maar meerdere schijven gebruikte komt omdat vroeger harde schijven enorm traag waren. Door je filesysteem te scheiden, directory A op schijf 1, directory B op schijf 2, etc. kunnen er simultane schrijf en/of leesacties uitgevoerd worden die de totale snelheid van/naar schijven verveelvoudigd (gelijk aan het aantal schijven). Daarom koos men er voor om, door het systeem veel gebruikte filesysteemonderdelen zoals voor tijdelijke bestanden (temporary files) of virtual memory te plaatsen op een andere schijf dan waar bijvoorbeeld je homedirectory zit. Dus alleen maar met snelheidsverhoging in gedachte.

We vermoeden dat, nu de schijven zo veel capaciteit hebben en ook een stuk sneller zijn, het economisch en snelheidstechnisch niet meer interessant is om meerdere schijven te hebben. Maar men is wel "de gedachte" blijven gebruiken om het filesysteem te splitsen over verschillende schijven en dat uit zich tegenwoordig in het partitioneren van een schijf (opsplitsen in denkbeeldige schijven).

Door het partitioneren wordt de schijf niet sneller. Wel kan je per partitie aangeven of deze read-only of read-write is (handig bij de bootpartitie die je na installatie niet meer wil veranderen, ook niet door virussen), daarnaast kan iedere partitie zijn eigen filesystem hebben zoals de huidige populaire ntfs en ext4.

Met de komst van zeer snelle ssd's die ook nog eens aantrekkelijk geprijsd zijn, zien wij vrijwel geen reden meer om te werken met partities. Daar zijn, met onze huidige kennis, twee uitzonderingen op: de boot partitie kan je uit veiligheidsredenen read-only instellen en de home-directory (waar al je werkbestanden in gezet kunnen worden) is handig om dat op een andere partitie te hebben maar dan alleen met het argument dat als je een nieuw besturingssysteem installeert of een major upgrade uitvoert, dat je dat laat uitvoeren op de partitie waar het besturingssysteem op staat. Als die (soms opzettelijk) geheel gewist wordt, dan blijft je home-partitie buiten schot en raak je je werkbestanden niet kwijt.

Wat we gevonden hebben is dat de swap partitie vaak twee keer zo groot gemaakt wordt als de grootte van je interne geheugen, maar als dit al 8 GB of groter is, is het gebruik van een swapfile eigenlijk niet meer noodzakelijk.

Waar zijn de schijfletters als C: en D: onder Linux?

Een van de fundamentele verschillen tussen Windows en Linux is dat Linux bestanden, directories, schijven en devices allemaal als onderdeel van het filesysteem worden beschouwd.

Een schijf of usb stick zal je dus niet zien verschijnen als C: D: of E: zoals in Windows, maar zal je moeten koppelen (mounten zoals dit in linux heet) aan een directory (naar keuze). Zo kan je, bij een dual-boot installatie, de Windows partitie mounten onder bijvoorbeeld "/media/windows", maar als je de directory liever "/c-schijf" wil noemen is dat ook goed.

Meestal wordt een schijf automatisch gekoppeld en zie je die in nemo (de naam van de filemanger in Linux Mint, druk op windows-e van explorer om nemo te starten) onder "devices" aan de linker kant.

Alle devices tref je (ook) aan in de directory /dev.

Hoe kan je een schijf automatisch laten mounten?

Een schijf kan je met het mount commando beschikbaar stellen, maar dat werkt alleen maar tot het moment dat je Linux afsluit. Wil dat dit mounten tijdens het starten van Linux plaatsvindt dan moet je dat aangeven in de fstab file. In dit artikel komt dit aan de orde.

Waarom kan je vanuit Linux je Windows schijf alleen maar read-only benaderen?

Dat is bewust gedaan uit veiligheidsoverwegingen omdat, zonder additionele maatregelen aan de Windows zijde, de data corrupt kan raken. Uiteraard is dit probleem op te lossen en dit hebben we beschreven in dit artikel.

Hoe kan je zorgen dat je vanuit Linux de Windows schijf read-write (lezen en schrijven) benaderen?

Dit hebben we beschreven in dit artikel.

Hoe kan je software installeren vanuit de app-store?

Start de software-manager (>menu >administration >software manager), typ de naam van het gewenste programma in, bijvoorbeeld filezilla of ftp, en je krijgt een lijst te zien met programma's die een mogelijker kandidaat zijn. Klik op het programma naar keuze en klik op install.

Wat is het verschil tussen SNAP, Flatpak, AppImage packages en welke moet je hebben?

Het installeren van software onder Linux kan op verschillende manieren plaatsvinden. Die verschillende manieren dienen allemaal hetzelfde doel: om er voor te zorgen dat de software, vanuit het gebruikersperspectief zo makkelijk mogelijk geïnstalleerd wordt, nadien updates aangeboden worden en de applicatie weer in zijn geheel verwijderd kan worden. Dit is de taak van een package manager.

Het installeren van software lijkt op het eerste oog iets heel simpels maar dat blijkt soms behoorlijk complex vanwege de zogenaamde afhankelijkheden. Lees hier meer over in het artikel over package managers.

Sinds een aantal jaren zijn er fundamenteel andere installatietechnieken ontwikkeld die we het best beschrijven als applicaties die in een afgeschermde "container" draaien. Dat heeft een groot aantal voordelen maar ook nadelen. Flatpak en snap zijn de bekendste technieken. Hoewel iets afwijkend, maar "appimage" hoort daar ook bij.

Het is niet ongebruikelijk dat op één systeem verschillende technieken toegepast worden (door de keuze van de gebruiker). Onder Linux Mint zal "apt" gebruikt worden voor de installatie en het updaten van applicaties, maar via de app-store kan de gebruiker ook flatpak applicaties installeren. En via een speciale website kan je ook appimage applicaties installeren en deze drie technieken hinderen elkaar niet.

Meer informatie: flatpak, snap, appimage.

Welke versie van een applicatie moet je kiezen als je buiten de app-store applicaties wil installeren?

Dat ligt er aan welke linux distributie je gebruikt, of beter nog, welke package manager je gebruikt of wil gebruiken. Maar in zijn algemeenheid geldt: de op Debian gebaseerde distributies kies je voor de ".deb" versie, voor de op Red Hat gebaseerde distributies kies je voor de ".rpm" versie. Soms is er wel een Linux versie beschikbaar maar wordt geen .deb of .rpm versie aangeboden maar een enkele andere linux versie. Dat is dan mogelijk een zogenaamde appimage. De .deb file staat voor Debian, dat is de Linux distributie waar Linux Mint op gebaseerd is.

Wat houdt de term "superkey" in?

De term superkey verwijst naar de windows-toets op het toetsenbord. Superkey is gewoon een andere benaming voor de Windows-toets. Je ziet vaak superkey-L en superkey-R staan en die refereren aan de linker- of rechter- windows toets.

Is er een verschil in kleine en hoofdletters in commando's en bestands- of directorynamen?

In Windows is er geen verschil tussen de file readme.txt en README.TXT als je het commando type readme.txt geeft of type README.TXT of TYPE readme.txt of TYPE README.TXT heeft dat allemaal dezelfde betekenis en geeft het allemaal hetzelfde resultaat (de inhoud zien van readme.txt). In Windows wordt dus geen onderscheid gemaakt tussen kleine- en hoofdletters.

In Linux wordt wel een onderscheid gemaakt. Stel dat je een bestand hebt met de naam readme.txt dan kan je de inhoud zien met cat readme.txt, gebruik je cat Readme.txt of cat README.TXT of cat ReAdME.TxT dan levert dat een fout op (omdat het bestand niet bestaat met die naam). Dit geldt niet alleen voor bestandsnamen, maar ook voor directories en ook voor commando's. Als je CAT readme.txt invoert krijg je een foutmelding omdat het CAT commando niet bestaat.

Waarom kan ik geen spatie gebruiken in bestandsnamen en hoe kan je dit omzeilen?

In linux wordt een spatie gezien als een scheidingsteken tussen de verschillende onderdelen van een commando. Net als websitenamen of emailadressen geen spaties mogen bevatten, mogen ook onder Linux bestandsnamen en directories geen spaties bevatten. Wil je dat toch, dan moet je de naam tussen apostrophes zetten. Bijvoorbeeld cat 'read me.txt' maar je kan de spatie ook "escapen" met een \ zoals in cat 'read\ me.txt'.

Hoe kan je een printer installeren?

Ga naar system settings en onder "hardware" staat "printers", start dat en klik op "+ add".

Hoe kan je de hybernate mogelijkheid toevoegen aan Linux?

TODO

Hoe kan je zorgen dat bepaalde applicaties automatisch starten bij het starten van Linux?

Ga naar system settings en onder preferences zie je startup applications staan. Start die. Klik op (onderaan) de "+", selecteer "choose application".

Kan je Windows applicaties onder Linux laten draaien?

In de meeste Linux distributies is een Windows emulator beschikbaar of anders kan je die downloaden, waardoor je applicaties die voor Windows geschreven zijn onder Linux toch kan draaien. Die emulator heet Wine (WINdows Emulator). Wine kan je installeren vanuit de app-store (start->administration->software manager en typ "wine" in). Meer informatie in het artikel over Wine.

Hoe kan ik "geluidjes" uitzetten (sound settings)?

Ga naar system-settings (>menu >preferences >system settings en onder "hardware" zie je "sound" staan, klik daar op. Klik daarna op "sounds" (bovenaan).

Hoe kan je de firewall aanzetten onder linux?

menu->preferences->firewall configuration.

Moet je anti-virussoftware onder Linux installeren?

Dit is voor een Windows gebruiker heel vreemd om te lezen, het is zeer ongebruikelijk dat je een anti-virus applicatie installeert, het wordt vaak juist afgeraden vanwege het veiligheidsaspect en dat komt doordat de virusscanner op het diepste niveau toegang heeft tot het Linux systeem en daar schuilt (niet specifiek voor Linux) een beveiligingsrisico in.

Hoe kan ik een "system restore point" creëren?

Start Timeshift (menu->administration-timeshift), de rest wijst vanzelf. Kijk ook eens onder "settings" (binnen timeshift).

Hoe kan ik een system restore terugzetten?

Start Timeshift (menu->administration-timeshift), de rest wijst vanzelf.

Hoe kan ik een onbenaderbare / niet meer reagerende pc onder linux mogelijk "terugkrijgen"?

Als je ooit in de situatie komt (maar dat is zeer ongebruikelijk) dat je de controle over je computer kwijt bent, maak dan gebruik van de toetscombinatie ctrl-alt-del maar dan moet je keyboard, muis en scherm nog wel werken want dan moet je nog kiezen voor logout, maar als je geen beeld meer hebt kan je op ctrl-alt-backspace drukken om je automatisch uit te loggen.

Bestaat er een verschil tussen / en \ in Linux?

In windows wordt een backslash "\" gebruikt in het path, in de Linux wereld gebruikt men de forward slash. In Linux betekent een backslash doorgaans "behandel het volgende teken wat volgt niet letterlijk" het is het zogenaamde "escape teken". Als voorbeeld, de zin "Dit is een zin.\n" betekent \n "new line" of "enter" en betekent dit is het einde van de regel, ga naar de nieuwe regel. De laatste n wordt dus niet letterlijk genomen maar heeft een speciale betekenis gekregen. Zoek eventueel naar meer informatie door te zoeken op het internet naar linux escape character.

Hoe kan ik een vast ip-adres en/of een dns-server adres instellen?

>menu >prefrences >network >kies netwerkaansluiting >tandwieltje >klik op IPv4 of IPv6.

Waar zit de "commandline" in Linux?

Als men het over de commandline of "shell" heeft, dan is deze te vinden door de terminal te starten. De shortcut is ctrl-alt-t.

Waar kan ik de "terminal" in Linux vinden?

Start het menu (druk op de Windows toets) en typ "terminal" in, je ziet het zwarte icoontje met $_ al staan, daar moet je op klikken, nog makkelijker, druk op enter.

Wat houdt SUDO in?

Wanneer je op de commandline een opdracht wil laten uitvoeren die systeembeheerpermissies vereist kan je twee dingen doen: inloggen als root met "su" (maar dat ontraden we je ten sterkste) of je plaagt voor ieder commando dat de systeembeheerpermissies nodig heeft (lang niet alles) de term sudo. Sudo staat voor super user do, zoiets als "voer dit uit als superusers". Overigens, niet iedere gebruiker kan zomaar het sudo commando gebruiken. Wie dat wel kan staat in een lijst en die staat in /etc/sudoers.

Die lijst kan je niet zomaar inzien, daar heb je systeembeheerpermissies voor nodig, dus: sudo cat /etc/sudoers. Daarin zie je niet jouw gebruikersnaam staat (die je kan zien met whoami).

Wat zijn applets?

Applets zijn kleine programma's, je kent ze wel, die bijvoorbeeld op je desktop je het huidige weer laten zien, of je processorbelasting en dat soort dingen. In Linux Mint, het is even wennen, zijn zelfs zaken in je system tray applets, bijvoorbeeld je klok, maar ook de start/menu knop en het achterliggende menu is een applet.

Applets kan je toevoegen/uitschakelen/configureren in het programma "applets" (menu->preferences->applets).

Hoe kan ik de weergave van de datum/klok in de system tray aanpassen?

Rechtermuisklik op de datum/klok in de system tray en selecteer configure. Je kan in het "date format" veld opgeven hoe de tijd en datum weergegeven moet worden. De variabelen zijn terug te vinden op https://www.foragoodstrftime.com, wij gebruiken %H:%M%n%d%b%n%a (het resultaat is dan 19:10 04 jul sun)

Hoe kan ik Linux updaten?

In je system tray staat een "schildje". Als die afwijkend er uit ziet (met een balletje er in) klik er dan op, daarmee start je de update manager. De rest spreekt voor zich.

Hoe kan ik in Thunderbird mij mailbestanden op de Windows schijf laten gebruiken?

Ga in Thunderbird naar het menu, account settings, klik op server settings, onder het kopje "message store" bij "local directory" kan je de directory aanpassen en laten wijzen naar je profiel op je (oude) windows partitie (dan moet je wel de windows partitie voor read/write hebben gemount. Lees hier meer over.

Hoe kan je een partitie read-only maken?

Dat kan je aanpassen in het bestand "fstab".

Hoe kan je Visual Studio Code onder Linux installeren?

  • Download VScode van: https://code.visualstudio.com/Download en kies voor de .deb versie (Debian, Ubuntu...) en kies voor opslaan in de Download folder.
  • Ga naar Downloads folder toe met (in de terminal) cd /Downloads
  • voer in: sudo apt update
  • voer in: sudo apt install ./code_xxxxxxx.deb (code_xxxxxx.deb is de exacte naam van de download)

Hoe kan je zien welke versie je van de Linux kernel draait?

Menu->system settings->system info. Ga eerst naar system settings (vergelijkbaar met Windows configuratie-scherm): klik op start en type in "system settings" (het system settings-icoontje wordt dan zichtbaar) en druk op enter. Scroll vervolgens naar het hardware gedeelte en dubbelklik op het system-info icoontje. Daarna weet je alles.

Hoe kan je zien welke versie je van Linux Mint draait?

Menu->system settings->system info. Ga eerst naar system settings (vergelijkbaar met Windows configuratie-scherm): klik op start en type in "system settings" (het system settings-icoontje wordt dan zichtbaar) en druk op enter. Scroll vervolgens naar het hardware gedeelte en dubbelklik op het system-info icoontje. Daarna weet je alles.

Hoe schakel van de ene naar de andere virtual desktop?

Hou de ctrl en alt toets ingedrukt en druk op pijltje naar links of rechts.

Hoe kan ik een applicatie naar een andere virtual desktop verplaatsen?

Rechtermuisklik op titelbalk van de applicatie en kies voor "move to another workspace".

Hoe kan ik een file-extensie koppelen aan een applicatie?

TODO: gaat net als in Windows. Open de filemanager (bijv. windows-e), rechtermuisklik op het bestand wat je wil laten openen door een specifieke applicatie en kies voor open with...

Waar kan ik de taskmanager vinden en hoe heet die in Linux?

De Linux equivalent van de Windows taskmanager heet "proces monitor". Te bereiken onder: >menu >administration >proces monitor.

Wat zijn veel gebruikte commandline commando's

  • voeg --help toe aan een commando en je krijgt (meestal) uitgebreide help te zien, bijvoorbeeld mkdir --help
  • whoami: toont je gebruikersnaam
  • groups: tootn van welke groepen je onderdeel bent
  • pwd: print working directory, toont het path van de huidige directory
  • cd: change directory, verander van directory; vb: cd directorynaam of cd /etc/bluetooth
  • ls: toont de inhoud van de huidige directory, ls -l (toont ze onder elkaar en met meer detail), ls -a (toont ook . bestanden - verborgen bestanden), ls -al als ls -a maar dan onder elkaar en uitgebreid
  • mkdir dirnaam: maak een nieuwe directory (in de huidige directory) met de naam dirnaam
  • cp bron bestemming: kopieer een bestand copy bron naar bestemming

Verder lezen

Overzicht artikelen over Linux.



aanpassing/controle: 20231114

home­ >linux